Styl, szyk i elegancja. Francuskie Berliety, szczyt licencyjnych osiągnięć technicznych w zakresie komunikacji miejskiej. Zastąpiły klasyczne Jelcze-ogórki, ale niestety szybko w naszym klimacie skisły. Za to jakie zostawiły wspomnienia!

Berliet linii 451 na przystanku przy Herbsta, gdzie akurat ta linia nie kursowała. Ale co tam. "Alternatywy 4", odc. "Upadek". Prod. TVP.
Berliet w serialu „Alternatywy 4”, fot. TVP

Ci, którzy wsiadali do nich w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych musieli przeżyć szok. Niskie zawieszenie, wielkie okna, panoramiczne szyby, nowoczesna sylwetka. Nasz ogórek był przy nim bardzo buraczany. Ci, którzy wsiadali do nich podczas Zimy Stulecia, też musieli przeżyć szok. Zwłaszcza, gdy trzeba go było pchać, bo w starciu z mrozem, śniegiem i tłokiem zachodni pojazd był waleczny niczym francuska armia w 1940. Poddawał się na sam widok wroga. Ale to wspomnienia nieco starszych. Ja tam mam swoje i są zdecydowanie lepsze. Pamiętam, że jako dziecko strasznie się cieszyłem, gdy zamiast węgierskiego Ikarusa podjeżdżał francuski Berliet. Po pierwsze – nieco łatwiej się do niego wsiadało. Po drugie – miał podwójne kanapy, zdecydowanie fajniejsze od twardych madziarskich krzesełek. Po trzecie – lepiej pachniał, nie klekotały mu szyby i miał ekstra uchwyty na skórzanych paskach.

Jazda symbolem lat '70, czyli Berlietem. Ach, te uchwyty na skórzanych rączkach! I ten kasownik! "Alternatywy 4", odc. "Upadek". Prod. TVP.
Klasyczny kasownik w Berliecie z serialu „Alternatywy 4” (TVP)

No i po czwarte – był już wówczas (w początkach lat osiemdziesiątych) komunikacyjnym rarytasem, bo długo to on się po Warszawie nie najeździł.

Jelcz Berliet PR100 był przełomowym autobusem w dziejach warszawskiej komunikacji. Gdy po raz pierwszy wyjeżdżał na ulice Warszawy w 1973 roku, był jednym z najnowocześniejszych autobusów w Europie. Budowany na francuskiej licencji, w pełni realizował mit wszechstronnego postępu epoki Gierka. Stał się wręcz jednym z symboli pozornego dobrobytu lat 70. Ogromne dostawy tych pojazdów pozwoliły w warszawskim MZK wycofać z ruchu duże ilości przestarzałych „ogórków” i chaussonów. Niestety, zachwyt nową konstrukcją nie trwał długo. Kres legendy berlieta zbiegł się w czasie z końcem „epoki sukcesu”. Gwoździem do trumny Jelcza PR100 i jego następcy PR110 okazała się zima stulecia, kiedy to wyszła na jaw ich niska trwałość. Berliety pośpiesznie zaczęto zastępować ikarusami, od których były notabene nowocześniejsze. Ostatnie egzemplarze zniknęły z warszawskich ulic w 1984r. Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej
Berliet linii 451 sprawnie podrzuci na Dworzec Centralny, zanim w przyszłości zmieni się w Ikarusa linii 504. "Alternatywy 4", odc. "Upadek". Prod. TVP.
451 do centrum, kadr z serialu TVP „Alternatywy 4”

Prezentowane w tym tekście zdjęcia pochodzą z serialu „Alternatywy 4”, bo w archiwum nie mam ani jednego zdjęcia Berlieta na ursynowskich ulicach. Ten filmowy jeździ w barwach linii 451, która (jak podaje Trasbus) od 1980 łączyła Dworzec Centralny z Ursynowem Południowym (do stycznia 1983) a potem z Natolinem. W 1985 zmieniono jej numer na dobrze nam już znany 504. Widoczna obok tablica z rozkładem jazdy pokazuje „Ursynów Południowy”, więc te sceny kręcono zapewne w 1982 roku. Dzięki staraniom Klubu Miłośników Komunikacji Miejskiej Jelcz-Berliet w barwach MZK został zachowany. I jest na chodzie. Można go obejrzeć na przykład podczas organizowanych we wrześniu dni transportu publicznego. Powiem krótko. Jest piękny.

 

 

Maciej Mazur
Rówieśnik Ursynowa (1977) i autor trzech książek o historii dzielnicy. Zawodowo reporter Faktów TVN i autor programu Ranking Mazura w TVN24.

1 KOMENTARZ

  1. Pokazany na zdjęciach autobus to już nie Jelcz-Berliet PR100, tylko Jelcz PR110 – świadczy o tym chociażby numer taborowy (najwyższy numer Berlieta to 3872) oraz trzy pary drzwi (Berliet miał dwie). Obawiam się, że też nie dysponuję żadnym zdjęciem Berlieta na ursynowskich ulicach.

Skomentujesz? Wiesz może coś więcej? A może autor się pomylił?